Geschreven door: Peter Joosten
Voor de Meetup aten Terry en ik wat bij Gys aan de Voorstraat in Utrecht. Terwijl we naar de Permanent Future Lab in Hoog-Catharijne liepen, hadden we het over de toekomst van genetica. Terry: “Wat je op je blog schreef in je voorbeschouwing van vanavond, dat zou best allemaal kunnen straks. Maar wat we als maatschappij willen en acceptabel vinden, waar bedrijven geld aan kunnen verdienen en wat er dagelijks in de praktijk van artsen en medisch specialisten gebeurd? Dat allemaal bepaalt uiteindelijk hoe snel, of hoe langzaam en in welke vorm deze technologie zich verder ontwikkelt”.
De toon is gezet.
Wie had trouwens verwacht dat genetisch onderzoekers saai zouden zijn? Terry draagt rode sneakers, passend bij zijn rode shirt en vertelt tijdens het eten over zijn klushuis in het centrum van Rotterdam. Zo vertelt hij over Angelina Jolie, Shakespeare en Minions.
DNA, zelftesten en kunstmatige intelligentie
“DNA op zich is niet bepalend. Keuzes in je lifestyle en een mate van willekeurigheid bepaalt uiteindelijk of bepaalde schakelaars in je lichaam aan of uit gaan”. Deze complexiteit zorgt direct voor een discussie onder de aanwezigen. Zijn medisch specialisten nog wel nodig in de toekomst? Als iedereen zijn of haar hele DNA laat analyseren en we vervolgens kunstmatige intelligentie hier slimme algoritmes op laten rekenen? Terry gelooft daar niet in. “Er zijn nog zoveel andere factoren van invloed. Op basis van data kun je nog geen rechte lijn van oorzaak naar gevolg onderscheiden. Je hebt zeker nog de ervaring en kennis van medisch specialisten nodig”.
Trouwens, was je er niet bij? Hieronder staat de presentaties van mij en Terry:
De presentatie op Slideshare
Het Angelina Jolie effect
Zelf heb ik een kit van 23andme in huis. Dit is een bedrijf uit de Verenigde Staten waar je (een deel van) je DNA kan laten analyseren voor ongeveer 100 dollar. Mensen worden zich steeds bewuster van de rol van DNA en wat je met dergelijke testen kan doen. Terry noemt dit het ‘Angelina Jolie’ effect. Zij had een genetische test laten doen, waaruit bleek dat ze een verhoogd risico had op borstkanker. Overigens had ze dit gedaan, omdat haar moeder ook borstkankerheeft gehad. Op basis van de uitslag van de test, heeft ze besloten om haar beide borsten te laten amputeren.
NB. Ik ga zelf nog een apart artikel schrijven over mijn ervaring met de genetische test van 23andme.
Een ander voorbeeld waaruit de toenemende interesse blijkt, is het Human Genome Project. Toen hiermee werd gestart in 1988 leek het nog een utopie om de structuur van het menselijk genoom volledig in kaart te brengen. De technologie ging echter zo snel, dat het ruimschoots voor de deadline klaar was. Nu kost het analyseren van een volledig genoom van een mens minder dan 1.000 dollar.
Terry noemt ook nog Michael Snyder. Deze moleculair geneticus van de Stanford Universiteit heeft zichzelf 2 jaar lang als studieobject bestudeerd. Dit noemden ze in hun artikel in Nature de ‘integrative personal ommics profile’ (iPOP). Hij heeft naast zijn genetica (genomics) ook onder meer zijn metabolische processen (metabolomics) en eiwit processen (proteomics) in kaart gebracht. Waren het spectaculaire uitkomsten?
Nou nee.
Volgens Terry konden Michael en zijn assistenten achteraf in de data twee keer een griep zien aankomen. Dat klinkt nog niet zo heel spannend.
Minions in je usb
De apparatuur bij het UMC Utrecht analyseert 30 keer de 3 miljard DNA basisparen (de combinatie van de A, C, G en T paren). Dat doet ze de 30 keer om de kans op fouten te reduceren. Terry laat ook de Min.ion zien. Dit apparaatje kun je in de usb aansluiting van je laptop pluggen. Het apparaat zelf is gratis, maar de cartridge die je per test moet gebruiken kost nu (nog) 1.250 euro. Daarnaast kun je er niet in spugen om je DNA te analyseren, maar moeten nog wat voorbereidingen worden verricht op je DNA. Het gaat echter wel snel. Terry: “Dit apparaat heeft een betrouwbaarheid van 90%. Dat lijkt misschien nog niet veel, maar dat was een jaar geleden nog maar 50%”.
De Min.ion
DNA zelftesten, algoritmes en privacy
Zoals ik al schreef, heb ik thuis een kit van 23andme liggen. Terry was er als één van de eersten bij toen 23andme in 2009 begon met het vermarkten van DNA zelftesten. “Wat ik vooral demeerwaarde vind, is dat ze heel goed de wetenschap in de gaten houden. Vooral in het begin zag ik mijn top 5 risico op ziekten elke keer veranderen. Dat komt omdat ze hun algoritmes wijzigen op basis van de laatste wetenschappelijke literatuur.”
Hij maakt een voorbehoud bij dergelijke testen. “Ze analyseren niet je volledige DNA. Ze mogen ook niet alles analyseren. Ze baseren hun inzichten op geassocieerde populaties en ze mogen niet kijken naar genen die causale mutaties hebben met bepaalde ziektebeelden”. Mensen die bij het ziekenhuis aankomen met hun DNA dataset, moeten daarom gewoon het reguliere proces in.
De onderzoeken die universiteiten en ziekenhuizen zelf uitvoeren naar het verband tussen DNA en ziekten is ook lastig. Om 2 redenen:
- zijn de gezonde mensen in de controlegroep wel echt gezond?
- klopt het ziektebeeld dat de dokter aan de patiënten heeft toegeschreven?
Relatieplanet 2.0
Terug naar de DNA zelftesten. Terry ziet dat tal van bedrijven op de DNA testen springen. “Je hebt bedrijven die je DNA analyse combineren met sport. Wat voor soort trainingen passen het beste bij je set aan genen. Tot aan bedrijven die zeggen dat ze mensen koppelen op basis van DNA”. Een soort van Relatieplanet 2.0 zeg maar.
Het DNA van Obama en de sonnetten van Shakespeare
Terry had mijn voorbeschouwing als uitgangspunt genomen voor zijn presentatie. Wat mij fascineert: hoe ver zijn we met het wijzigen van DNA? Hij laat video zien van CRISPR/CAS9. Heel kort door de bocht: dit is een technologie waarmee je met een bepaald enzyme een DNA streng kan knippen en een nieuw deel daar aan kan plakken.
Next level bioterreur
Dit roept in de zaal het artikel in The Atlantic uit november 2012 op, genaamd ‘Hacking the president’s DNA’. Het DNA van elke persoon is uniek, zelfs van eencellige tweelingen. Een vorm van bioterreur waarmee je heel specifiek bepaalde mensen kunt aanvallen. Dit virus wordt overgedragen als de griep, maar doet niets. Totdat het als een sleutel in een slot past bij diegene die je wil aanvallen.
Dat is creepy!
Tot slot gaat hij in op het opslaan van data in DNA. Volgens Terry zijn we nog niet zover dat Jurrasic Park realiteit is. Maar, onderzoekers onder leiding van Ewan Briney (toonaangevend in de bioinformatica) hebben al wel de eerste stap gezet. Zij zijn er in geslaagd om 154 sonnetten van Shakespeare, een wetenschappelijk artikel, een foto (JPEG) en de codering in DNA te programmeren, naar een ander lab te sturen en daar te laten uitlezen.
Hoe tof!
Leeslijst biohacking
Kortom, er is ontzettend veel mogelijk met genetica en de analyse van je DNA. Sterker nog, we gaan binnenkort ons DNA hacken en informatie erin op slaan. Maar hoe snel dit allemaal gaat, dat is afhankelijk van allerlei andere factoren die we niet rechtstreeks kunnen beïnvloeden. Genoeg om de ontwikkelingen in de gaten te houden.
Wil je meer weten over biohacking? Eerder schreef ik deze artikelen over dit thema:
- Wat is biohacking? (en wie zijn bekende internationale biohackers?)
- Verslag van de Biohacker Summit in Helsinki (met Ben Greenfield, Nell Watson en Max More)
- 4 trends in biohacking (van chips tot Wim Hof)
- Mijn lezing over biohacking (van oogdruppels voor nachtzicht tot 4 uur slapen per nacht)
- Hacking the President’s DNA (Atlantic)
Wil jij meer weten over biohacking? Kom dan naar onze volgende meetup op 19 januari! Het onderwerp is brainhacking.