Door: Martijn van der Linden
Ons Blockchainproject is op stoom! Vanmiddag staan Decentralized Autonomous Organizations (DAO’s) op het programma. Hiermee kun je zelf, met een groep van gelijkgestemden of mensen uit je regio, met een compleet ‘contractenspectrum’ bouwen aan je eigen democratische ecosystemen. Er zijn vanmiddag weer een paar nieuwe gezichten bij. En tussen de inloopgesprekken door vang ik iets op over risicobeperking bij de ING en de mogelijke terugkeer van de blauwe leeuw: de voormalige Postbank.
Daarnaast wordt onder de eerste aanwezigen de vraag gesteld: zijn banken nu publiek of privaat? Een vraag die nog min of meer op de plank ligt sinds de stevige standpuntensmoothies van de afgelopen weken en de comments onder de sessie van vorige week. En ook alternatieven voor geld blijven overvloedig aanwezig. Zoals in Pakhuis De Zwijger, waar kort geleden een bijeenkomst was over weer een andere alternatieve waardemeting: Energie is geld.
MoneyMaker en de politiek
Van Samir, die ijverig aan de telefoon is en het Lab in- en uitloopt op zoek naar een beamer, hoor ik terloops over het spel Money Maker. Kort daarna verhuizen we naar de riante vergadertafel in zaal 7 en Conny vult hem aan. Ze legt uit dat het spel afkomstig is van de Stichting Ons Geld, waar zij met de Werkgroep Educatie bij betrokken is. De stichting heeft als doel om tot een eerlijk en gezond publiek geldsysteem te komen. Twee van de belangrijkste lessen zijn volgens haar:
“Hoe komt het geld tot stand? En waaruit wordt het gecreëerd?”
Interessant is ook dat de ideeën van de stichting, vorig jaar, de politieke agenda in de Tweede Kamer hebben gehaald. En ik heb haar de afgelopen weken gesproken over het chronisch falen van ons onderwijssysteem in het overdragen van kennis over geld en hoe het werkt. Een verbeterpunt dat ik vaker hoor. Zelf onderschrijf ik het idee over financieel bewustzijn al zo’n 6 jaar, sinds ik Rijke Pa Arme Pa heb gelezen en met het spel Cashflow van financieel onderwijzer Robert T. Kiyosaki in aanraking ben gekomen.
We pakken ons inloopgesprek weer op. Joost beargumenteert over geld en de bankensector dat de banken eigenlijk niet publiek zouden moeten zijn, maar puur privaat. Iets wat mij bekend in de oren klinkt als een ‘scheiding van geld en Staat’.
Maar of de EU, Den Haag en de rest van Nederland er ook zo over denken…
De groep wil in ieder geval graag meer weten over Money Maker. En daarmee wordt de optie nog even opengehouden, om dit spel in de volgende sessie mee te nemen, of er in ieder geval een presentatie over te houden. Het spel duurt namelijk wel 3 uur…
DAO’s en contracten
We gaan verder met een presentatie van Joost. Op het scherm verschijnt de tekst: “DAO’s, korte uitleg, brainstorm en programmeren”. En hij stelt de vraag, wat we in groepjes met deze technologie willen gaan maken om het vervolgens aan elkaar te pitchen. Hij legt uit: een contract op Blockchain is een code die iets doet waar mensen toegang toe hebben. Van tevoren is vastgelegd hoe je daarmee omgaat. Een DAO houdt een bedrijfsstructuur in die puur democratisch is: je hebt geen CEO’s of volmachten. Je bent allemaal aandeelhouder die de initiator uitkiest. En je kunt allemaal voorstellen doen en daarover stemmen. Ook de regels voor de code kun je samen opstellen. Is iedereen ergens mee akkoord? Dan gaan we het zo doen.
We zien een zestal vakjes in verschillende kleuren voorbij komen: 1 DAO Contract (rood), 1 DAO Share Token Contract (oranje) en 1 Crowdsalecontract (geel). Aan het Crowdsalecontract worden wallets gekoppeld van de mensen die de afspraken met elkaar willen maken en daarvoor munten (ETH’s) krijgen. In dit voorbeeld zijn het er 3. Het oranje contract houdt in dat er ‘aandeelhouders’ aangemaakt worden. Degenen die hebben geïnvesteerd en ETH’s hebben gekregen, krijgen weer munten (share tokens) in het oranje contract. Daarna ontvang je weer nieuwe munten (DAO-tokens) waarmee stemrecht verkregen wordt. En de munten zijn voor alle afspraken die je maakt. Letterlijk. Dit wordt verduidelijkt na een vraag van Eric. Als je besluit om met elkaar hier vandaag in zaal 7 te vergaderen, dan wordt ook dit met de munten afgesproken.
Het computerprogramma is hier de beheerder. Een crowdsale (lees investeringsronde) duurt bijvoorbeeld 2 weken. Dat is vooraf vastgelegd in het gele contract. Daarna wordt geëvalueerd of alle inkomsten gehaald zijn. Met het verstrijken van 2 weken, is het contract niet langer geldig. Inleg zal dan onverwijld retour komen. De inleggers die wel binnen de termijn van 2 weken hebben geïnvesteerd, krijgen geen vermogen meer terug.
De basis van DAO’s blijft een voorstel met een gekoppelde beslistijd. En een stemrecht met weer een bepaalde tijd. Je kunt zelfs een DAO oprichten vanuit een DAO. De DAO wordt dan een organisatie die helemaal niemand meer bezit, maar nog wel een economisch model heeft.
“Dit gaat flink ‘disrupten’!”
Conny benoemt de mogelijkheden voor het politieke systeem: de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Daarmee valt in de groep ook de naam van de recente opkomst van de directe democratie: GeenPeil. We vragen ons af, of er al voorbeelden uit de praktijk zijn die laten zien hoe DAO’s op dat gebied werken. Maar volgens Joost zijn het nog vooral start-ups die hiermee bezig zijn. Bart noemt Arcade City, waar sinds kort ook een Antwerpse versie (Alab) van bestaat.
Robert geeft aan dat deze DAO’s geen juridische entiteiten zijn. Dit terwijl er wettelijk gezien alleen al bij het maken van mondelinge afspraken, wél juridische consequenties (kunnen) volgen. Hij geeft aan dat hij zelf ook wel eens afspraken maakt en dat je dan toch te maken krijgt met de Belastingdienst en andere instanties. En normaal gesproken ga je met dit soort officiële afspraken en contracten naar de Kamer van Koophandel en de notaris. Je krijgt het gevoel dat dit het rechtssysteem een beetje omzeilt. Hoe regel je bijvoorbeeld zaken als BTW-afdracht?
Vanuit de zaal redeneren we met de verwachting dat de publieke zaak hiermee wellicht nog verder geprivatiseerd kan worden. Maar er zijn nu natuurlijk genoeg twijfels. Het kan zijn dat je in dit stuk van de keten nu je neus fiscaal nog niet stoot, maar dat er, op het moment dat er geld verdiend wordt, toch een rechtspersoon zal moeten ontstaan? Zo moet je bij je belastingaangifte, naast contant geld, ook al Bitcoins aangeven. Want alle parallelle munten die je bezit moeten in Box 3 worden aangegeven. Het geldt binnen de belastingwetgeving als vermogen.
Jurjen laat over botsingen met de gevestigde orde resoluut weten:
“DAO heeft niets meer met de Kamer van Koophandel en dat soort instellingen te maken. Deze technologie doet notarissen en complete banken gewoon omvallen. Dit gaat flink ‘disrupten’!”
De groep ziet ook dat dit de komende jaren een serieuze uitdaging voor de overheid gaat worden: want als mensen dit veelvuldig gaan doen, kun je dit dan überhaupt nog controleren?
DAO’s: wat, wie en waarom?
Het eerste idee om een DAO te programmeren is een verzekering. We noemen Jip de Ridder van Commoneasy en we kijken kort naar het filmpje op de website. Ook begrijp ik dat er – as we all sit here talking – een Meetup over iets vergelijkbaars elders in het pand gaande is.
Ageeth neemt het woord. Ze is informatiemanager bij Amerpoort en wil graag een ecosysteem opzetten voor een samenwerkingsverband met 13 andere zorgorganisaties. Robert is op zijn beurt samen met Evert-Jan een nieuwe school aan het opzetten in Den Bosch. Een co-creatie van 21e eeuws onderwijs: de Dutch Innovation School 3.0. Ze willen er dit voorjaar mee beginnen. DAO’s zouden hier allemaal een rol in kunnen spelen.
We stellen kleine groepen samen en houden brainstormsessies. Voor mij wordt het: Wonen, DAO & cryptocurrency. Vergelijkbaar met de wooncorporatie, maar dan gedecentraliseerd. En in een soort van prerevolutionair jasje. We gaan een digitale munt gebruiken als ruilmiddel en voor stemrecht in een wijk. De munt is gekoppeld aan de euro en elke maand betalen buurtbewoners ‘huur’ aan de DAO. Je kunt daardoor een lagere huur betalen en je bent geen eigenaar van je woning, maar van het recht om er te mogen wonen. Hiermee ben je net zoveel eigenaar van je eigen woning als van de woning van je buurman.
We maken een tekeningetje met een zestal woningen en een vijvertje in het midden. De huurders moeten zich ‘inkopen’ in de DAO om stemrecht te krijgen. Joost oppert daarbij om iedereen die een huurmunt heeft, een half stemrecht toe te kennen. Verder kan organische groei van dit systeem plaatsvinden door een vorm van Chinese eenkindpolitiek. Maar er moet wel consensus komen: wat wil iedereen en waar stemmen we over? En hoe ga je deze ‘hypotheken’ vormgeven? Wat is eerlijk? Is het eerlijk om mensen die er het langst wonen, de meeste munten en daarmee de meeste inspraak te geven? En hoe ga je om met bepaald gedrag?
Zo hebben we het over het niet heel sociaal parkeren van je auto bij de vijver. Buiten de parkeerplaatsen. Hoe los je dat op? We bespreken van alles. Zo nu en dan lijkt het overleg zelfs wel een beetje op een milde versie van situaties á la Mr. Frank Visser. Al hoor ik nog geen verwilderde tuin, of de hoogte van een schutting voorbij komen…
Volgens Bart kun je de euro op termijn zelfs uitfaseren, of het helemaal zonder geld en munten met elkaar rooien. Iedereen in de wijk heeft er immers baat bij dat er iets unieks gecreëerd wordt. Maar zou onze munt op zichzelf, zonder koppeling aan de euro, waarde kunnen krijgen? Degene die veel voor de buurt doet, investeert. En zou daarmee bijvoorbeeld veel munten kunnen krijgen. Arbeid wordt dan een geruild tegen deze munten. En misschien moet je juist ook wel willen dat het systeem eerst een ‘investeringsvehikel’ wordt. Daarna bouw je die constructie langzaam af (net als bij een hypotheek) en dan vervang je het door een stemmechaniek en/of eigendom.
B-Commoneasy
We bespreken alle plannen met de groep. Ronald vertelt enthousiast over het idee dat hij samen met Jurjen en Samir heeft: B-Commoneasy. En dat is het. Punt. Is er een probleem? Bijvoorbeeld een ondernemer die ziek of arbeidsongeschikt wordt, dan moet de directe cirkel van die ondernemer gaan erkennen dat dit een probleem is. Indien er dan een meerderheid is, wordt er een contract ingediend, 1 op 1 in Blockchain. Dit contract zorgt er dan voor dat er een bedrag uitgekeerd wordt aan de zieke ondernemer.
We zijn terughoudend om B-Commoneasy open source te willen maken. Want er werpt zich de vraag op hoeveel mensen je dan in je directe cirkel wilt hebben. Voor je het weet wordt het concept ‘geoutsourced’. We gaan daarom uit van een kring van 8 personen. Eventueel kan er later nog worden overgegaan op meerdere kringen.
DAO’s in de collectieve sector
Dan zijn wij met onze Wijk-DAO. We geven er wat tekst en uitleg over en de vergelijking met The Living Village is snel gemaakt. Bart benadrukt dat er nog wel een soort van automatische devaluatie voor de munt moet komen. Dit om te voorkomen dat er te grote machthebbers met teveel munten en daarmee teveel inspraak ontstaan. Je houdt dan wel een stem om je munten te kunnen verzilveren.
De DAO in het onderwijs klinkt veelbelovend! En de munt wordt: het ‘Edukaatje’. Studenten ontvangen ‘m bij het betalen van euro’s en de Edukaten betalen ze weer aan de docenten als ze hun eigen onderwijsmenu samenstellen. Door zeg maar ‘Blockchaindocenten’ is onderwijs hiermee ook geen arrangement vooraf meer. De parallelle munt moet daarbij ook de lokale economie gaan bevorderen. Het is niet de bedoeling dat de munten globaliseren, waarbij ze later naar eigen zeggen van de groep “ergens weer ongezond vandaan komen”.
De bedoeling van de DAO is dat mensen de mogelijkheid krijgen zichzelf opnieuw uit te vinden. Er worden in dit concept dan ook kleine stukjes educatie aangeboden. Worden de stukjes onderwijs gehonoreerd door alle aandeelhouders van het contract, dan gaat het naar de DAO en de Blockchain in.
Joost vat het een beetje grof samen en komt met een interessant rekenvoorbeeld:
“Je hebt als student dus bijvoorbeeld 1000 euro. Daarvoor krijg je dan 100 Edukaten die je weer betaalt aan je docenten. Maar achter de schermen is de economie eigenlijk 2X zo groot… “
Het is veel vandaag. En het echte programmeren schiet er vanavond bij in. We sluiten af, maar ik zie alweer met meer dan gemiddelde aandacht uit naar de volgende sessie van 6 februari. Ook deze zal weer gehouden worden bij Seats2Meet Utrecht.