Door: Martijn van der Linden

We zijn vandaag bij het Hof van Cartesius op Utrecht Zuilen: one true makerspace! Zo begrijp ik van Bianca, de locatiebeheerder. En een toepasselijke locatie voor de werksessie die bij ons op de agenda staat. Ze laat een tweetal prijzen zien die het Hof gewonnen heeft voor maatschappelijke initiatieven. Hieronder is een houten beeldje, in de vorm van de ‘U’ van Utrecht, met daarop de kleuren en het logo van de Sustainable Development Goals (SDG’s).

Het ziet er allemaal ook erg verantwoordelijk uit; naast opschriften zoals “Afval loont” en consequente oproepen om zuinig met energie te zijn, tot op het toilet aan toe, zie ik ook een groep kinderen onder begeleiding zagen, klussen en aan allerhande projectjes werken.

De SDG’s en de Verenigde Naties

Tijdens het voorstelrondje valt het me op dat er vandaag veel mensen van Rijkswaterstaat bij zijn. Hieronder is Stan die onderzoek doet naar plekken waar je fysiek aan de nieuwe economie kunt bouwen. En net als een aantal collega’s is hij deelnemer aan het LEF-initiatief.

Gezien het karakter en de impact van de SDG’s (zie ook de VN-versie), de tijdgeest en veel ophanden zijnde nieuwe wet- en regelgeving (denk aan de kosten van het Klimaatakkoord), verwacht ik dat we over deze doelen de komende tijd snel steeds meer gaan horen.

Het weerbarstige blijft daarbij wel dat de massa zich nog weinig bewust lijkt te zijn van wat dit concreet inhoudt. Bianca:

“Het Hof is een klein mini-ecosysteem geworden. Maar vraag mensen hier in de omgeving maar eens: ‘Weet iemand wat de Global Goals zijn? Dan is het antwoord: ‘Geen idee. En weet je wat circulair is? ‘Geen idee.’”

Puur intrinsieke motivatie

Zelf doe ik graag proactief mee aan een concept voor een beter (leef)milieu en een betere wereld voor toekomstige generaties. Iets dat ik herken in de opening en de tekst en uitleg van Casper en Sandra, de event organizers:

“We willen graag een beetje een verschilletje kweken hier in Nederland. Wat we doen is puur intrinsieke motivatie. Het is een ‘lifehack’ in zekere zin. En waarom zouden we het niet doen?”

Het concept

Casper Koomen legt uit wat de directe aanleiding van deze bijeenkomst is:

“Van een retailmanager van de NS zag ik op LinkedIN de vraag voorbij komen: ‘Wie heeft er een leuk idee voor onze pop-up locaties, waar om de zoveel tijd iets nieuws in gevestigd is? Ik reageerde dat het heel cool zou zijn, om vanuit transitie en overvloed een kader te scheppen voor de SDG’s. Hoe gaaf zou het zijn om in een innovatiehub te bouwen aan oplossingen die bij gaan dragen aan die 17 wereldwijde, globale doelen. En dat we op die terreinen circulair gaan denken en werken.”

Volgens hem moeten we mensen gaan bereiken. De kleinste bijdrage of toepassing om iets te verduurzamen kan al van belang zijn. En maakt niet uit waar dit is: Rotterdam, Utrecht, Zwolle..

“Klimaatverandering? Ik word er apathisch en passief van.”

Ik zie en hoor herhaaldelijk de concrete ambitie terugkomen dat in 2025 2 miljoen huishoudens circulair moeten zijn. Huishoudens die bestaan uit gewone mensen zoals jij en ik. Casper vervolgt:

“Heel veel mensen hebben wel een gevoel over klimaatverandering. En dat is merkbaar in opmerkingen als: ‘Het helpt toch niet,” of: ‘Het maakt geen verschil,” of: Ik word er apathisch en passief van. We willen het daarom voor mensen zo gaan opzetten dat er zowel iets te brengen als te halen valt.”

Er is veel denkkracht, maar ook veel bereik. En alle ideeën en oplossingen gaan ook weer vrij gedeeld worden. Open source dus. Sandra vult aan:

“Dan kun je het online delen en dan is zo’n oplossing plotseling overal aanwezig. Het moeten praktische oplossingen zijn, waarbij ik bijvoorbeeld laat zien hoe het eruit ziet. Dan ontstaat er reuring en zo betrek je de massa erbij.”

Welke SDG’s?

De 17 SDG’s gaan over vrijwel alles en iedereen. Ze zijn politiek weliswaar bijzonder ambitieus en collectief in elkaar gezet, maar zie ze maar eens te vertalen naar het individuele leven. Voor veel mensen is het alledaagse leven nu al een hectische en logistieke strijd. En circulariteit, of verduurzaming wordt door de massa snel geassocieerd met (te)veel gedoe. Zowel op macro-, meso- als op microniveau is dit op z’n zachtst gezegd nogal een ‘challenge’.

Abraham stelt de vraag welke SDG’s we met dit concept nu eigenlijk gaan uitvoeren. Ik geef aan:

“De doelen waar wij iets mee willen, zijn SDG 7, SDG 9 en SDG 13. Die gaan namelijk over energie, innovatie, technologie en infrastructuur. Ze staan in toepasbaarheid het dichtst bij en ze gaan over het alledaagse leven van heel veel gewone mensen. Van de massa.”

Seats2Meet Helmond

“De oplossingen moeten compleet uit de hand gaan lopen. Het moet zo zijn dat grote bedrijven als APG, de NS ineens roepen: ‘Wij moeten daarbij zijn!’ En we hebben daarvoor een paar honderd man nodig.”

Sandra Mastboom is zelf al 25 jaar ondernemer en doet diverse zowel betaalde als onbetaalde opdrachten. Ze is ruim een half jaar binnen de Permanent Bèta Beweging actief en geeft aan veel “persoonlijke crusades” te hebben. Sandra:

“Een thema van mijn leven is the cubicle. Sociaal kapitaal werkt. Zo wil ik bijvoorbeeld Seats2Meet naar Helmond gaan halen. Ik ga daar zelf nooit veel geld aan verdienen, maar het zal de stad wel veel gaan brengen.”

De Hub: wat je niet moet willen…

Thema framers

De groep wil graag aan de praktische kant blijven kijken. Dit om het concept doelbewust uit de hoek van de liefdadigheid en de linkse hobby’s te houden. Volgens Patrick kunnen we het het beste anders neerzetten dan mensen zouden verwachten. Je wilt voorkomen dat je in een “hoekje” belandt. En Bianca wil niet op voorhand al alle hoop de grond in boren, maar benoemt wel een actueel voorbeeld van Climate Planet Utrecht. Een initiatief van enkele maanden terug op de Jaarbeurs:

“Een heel mooi concept, maar er was uiteindelijk een tekort van 200.000 euro.”

Einde van Agile en begin van Development Operations

Ook moeten we volgens Casper niet willen dat we ideeën op hun impact gaan afwegen. Dat is immers een moeras. Dus niet: ‘Welk idee is beter en gaan we doen ten koste van het andere?’ Al nemen we de haalbaarheid uiteraard wel mee.

Van Abraham begrijpen we dat Agile bijvoorbeeld helemaal onderuit is gehaald. Het is nu Development Operations geworden. En de Hub kan beter ook geen ideeënbus worden, waar niets mee gedaan wordt.

… en wat het wel gaat worden!

Doelgroep

Bij het bepalen van de doelgroep ontstaat discussie in de zaal. De beste kansen voor het uitrollen en het laten groeien van dit concept liggen in het klantenbestand van de NS. Maar een aantal leden, waaronder ik, vragen ons af of forenzen wel zo geschikt zijn om te benaderen. Met de trein ben je veelal te gefixeerd op waar je bent en waar je naartoe wilt. En om snel en op de minuut nauwkeurig van A naar B te komen. Zeker als je lange reizen voor je werk maakt en daar weinig overstaptijd bij zit.

Volgens Jeroen Doensen zijn dagjesmensen een heel goede doelgroep.

Hoe de Hub te organizonderen?

We zijn het er over eens dat er bij vertraging en uitval van treinen goede mogelijkheden voor benadering zijn. De NS pakt dit zelf bijvoorbeeld al handig op door reizigers een gratis kopje koffie of thee aan te bieden.

Het bedrijf verwerkt per dag rond de 284.000 treinreizigers. En op de vraag van Bianca of al bedacht is wie er voor dit project betaald gaat worden, is het antwoord: MVO Nederland. Er is een paar 100 tot zo’n 1.500 euro voor nodig om dit operationeel te laten draaien.

Er komt op ieder station met een NS Pop-up Store een schuurtje te staan met ons concept. Als we bijvoorbeeld afval gaan inzamelen, kan iedereen dan met afval aan komen zetten.

De SDG Circulaire Innovatie Hub: de SDG’s 2.0

We gaan in een drietal subgroepen verder in gesprek over het inregelen hiervan en de vormgeving. We willen mensen bewust maken dat er “iets te doen is” en dat dit vooral heel leuk is. Verder kunnen we mensen laten ontdekken dat ze wél “iets” kunnen bijdragen aan circulair leven. Met als beoogd doel: goede mond-tot-mondreclame.

Een van de belangrijkste pijlers om het te laten slagen is dat er een soort van ‘boardroom’ moet komen. Zo kun je het imago van geitenwollensokken voor blijven.

MVG, Permanent Bèta 2.0

Het is het beste als het idee en de vorm de volgende dag weer anders zijn en ook weer met een andere groep. Al mogen er uiteraard wel terugkerende bezoekers bij zitten.

Verder willen we mensen meegeven dat ‘het werk’ gedaan gaat worden buiten de Hub. En dat deze bezoekers hun idee de volgende dag komen brengen en delen. Hierdoor ontstaat er namelijk een systeem en hoeven wij als Permanent Bèta dit niet steeds zelf draaiende te houden.

Abraham legt een open en uitnodigend begrip uit: MVG. Dit staat voor Maatschappelijk Verantwoord Globaliseren. De afkorting van ‘Met Vriendelijke Groet’, kan er volgens hem aan bijdragen dat je dit mede van onderop kunt realiseren.

Crowdthinking via de app

De drie werkbladen worden centraal besproken. En in elke presentatie komt bewustzijn, bewust zijn of bewustwording wel in een of andere vorm terug.

De eerste groep verhaalt over het breed en toegankelijk publiceren van begrippen. Er moet iets in doorklinken van: ‘Hier gaat het over en het gaat mij aan.’ Het taalprobleem is een belangrijk onderwerp en er moet serieus gewerkt worden aan de terminologie.

Verder wil de eerste groep “crowdthinking” bereiken door het ontwikkelen van een app, waar je een idee in zet en waar anderen vervolgens weer wat mee kunnen. De tools moeten namelijk in de context al toegankelijk gemaakt worden.

BlockChain

Op het werkblad lees ik ook kort “17 UN Objectives, visualized in BlockChain”.

Mensen kunnen ook verleidt worden. We kunnen aangeven dat ze al goed bezig zijn. Vragen stellen, zoals hoeveel heb jij vandaag al bespaard op voeding, douche, of brandstof. Om mensen vervolgens te gaan belonen, zodat ze terugkomen. En goede vormen van belonen zijn kennis bieden, of het toekennen van een SDG-score bij het in- en uitchecken op de NS-stations. Die SDG-score zou in BlockChain kunnen worden geprogrammeerd.

Virtual Reality

André Kuipers keek uitgezoomd vanuit de ruimte naar de aarde en zag in eerste instantie een prachtig plaatje. Om dan in te zoomen en te zien dat het eigenlijk een groot, vervuild stuk grond is.

Het idee van Miranda is om hier iets vergelijkbaars te gaan doen. Ze is, naar eigen zeggen, werkzaam in de sociale hoek en met VR kan het bewustzijn bij mensen via de zintuigen geprikkeld worden. Je zoomt dan in op de problemen, waarmee je een pijnlijke bewustwording of confrontatie aanjaagt. Daarna ga je ook hier mensen belonen.

Klinkt veelbelovend! VR-technologie heeft namelijk veel te bieden. Zie ook dit artikel, waarin Jurjen de Vries en ik de vrijwel oneindige opties van de HTC Vive al eens uitgebreid in kaart hebben gebracht.

Escape Room Solutions

Een ander idee is “Escape Room Solutions”, waarbij jij met andere mensen in een afgesloten ruimte wordt gezet. Je maakt ze pijnlijk bewust van de situatie, maar je gaat ze ook hier weer belonen, waarop vanuit de zaal wordt gegrapt:

“Anders mis je je trein.”.

Mensen kunnen volgens Miranda het best actief in de Hub zelf betrokken worden. Net als met het ontstaan van de Silent Disco.

Challenge zonder challenge, Droomworkshops

Dan zijn wij. Jeroen neemt het woord. Hij legt uit dat wat we op die locaties gaan doen, vragen moet oproepen en een challenge moet zijn, eventueel zonder challenge. Het gaat erom mensen uit te dagen met de vraag: “Wat als…,” zonder dat je aan “dat stationshal-ding” denkt. En inclusief. Niet alleen voor hoogopgeleide, witte mensen, ook wel bekend als geitenwollensokken. Of puur de treinreiziger en dan inspelen op iets actueels. Het moet een thema hebben en de groep die het idee behandelt, moet steeds anders zijn.

Geef mensen ook het bewustzijn mee dat alles met elkaar verbonden is. Laat ze iets beleven, of deelnemen aan een droomworkshop. Op ons werkblad: “Droom je ideale ‘wereld’. Of huis/tuin.”

Vanuit zijn achtergrond als ondernemer en zijn initiatief “Jij maakt uit!” heeft hij veel ervaring met het bouwen van ‘speeltuinen’ voor zowel kinderen als volwassenen. Hij heeft kinderen wel eens laten dromen over een mooi bos of iets vergelijkbaars. Om die kids vervolgens direct mee te nemen naar de burgemeester zelf, om te regelen dat dat mooie bos er ook echt zou gaan komen. Jeroen grijnzend:

“Een burgemeester kan face-to-face toch geen nee zeggen tegen lieve kinderen.”

SDG’s niet uitleggen

“Mijn gevoel is dat de SDG’s meer op de achtergrond moeten.”

Aldus Casper. En ook bij de derde groep staan voornamelijk communicatie, het uitdragen van wat de groep die bewuste dag heeft opgeleverd en het bouwen van een app centraal; maak gebruik van het feit dat reizigers in de trein zitten en dat ze toch nergens anders heen kunnen.

5 Next Steps

Volgens Sandra zijn er drie dingen nodig voor de eerstvolgende werksessie: een visiedocument, een marketingdocument en een procesdocument. Het tweede is daarvan in deze fase nog het belangrijkst, omdat we zonder die concrete opzet niet gemakkelijk naar de NS kunnen stappen.

Verder komen we overeen dat er de eerstvolgende bijeenkomst iets van ‘storytelling’ moet zijn en een eigen jargon ontwikkeld moet worden. Ook kunnen we leren van eerdere initiatieven zoals Schiphol. Om op te schalen kunnen we het best wat koffiedates beleggen met mensen die goede ervaring hebben in het pitchen en presenteren van een concept zoals dit. De keuze valt op ene Carla die haar sporen bij NS in duurzaamheid heeft verdiend en Martijn. Tevens moet er een vorm van funding gaan komen.

Doe jij volgende werksessie mee?

Het is een bewogen avond geworden. Wanneer de eerstvolgende werksessie is, is op het moment van schrijven nog niet bekend. En om alles wat vandaag de revue is gepasseerd enerzijds niet te snel op stoom te brengen, anderzijds niet te laten wegzakken, komt de groep overeen dat dit over enkele weken zal zijn.

Jouw kennis of oplossing telt!

Heb jij zelf een toepassing die direct implementeerbaar en schaalbaar is? En als open source-kennis kan worden gedeeld? Of ken jij iemand?

Dan horen wij uiteraard graag van je. Nodig hem of haar uit en meld je (samen) aan.

Jouw oplossing telt! Hoe klein, kleinschalig of op het eerste gezicht zelfs onbeduidend het ook mag lijken.

Kom ook zo nu en dan even digitaal buurten bij de Permanent Bèta Meetup Groep. Dan kun je de eerstvolgende bijeenkomst niet mislopen.

Daarnaast kun je uiteraard ook lid worden van onze open groep op Facebook.